Dubbelspel, Frank Martinus Arion

Een schoen en de dood voor de verliezer

Een dominospel waar geheimen onthuld worden en (zelf)moord tot gevolg hebben. Bij enkel het lezen van de achterflap ontwaakt er een grote interesse om het boek direct aan te schaffen. Dit meesterwerk van Frank Martinus Arion is een meeslepen verhaal.

Vier mannen, die eigenlijk helemaal geen vrienden van elkaar zijn, komen elke zondag bijeen voor een potje domino. Dit doen ze op het erf van Baboe, die getrouwd is met Nora waarmee hij in totaal zestien kinderen heeft gehad. Verder bestaat het kwartet uit Manchi, die getrouwd is met Solema, Janchi en Chamon. De echtgenotes hebben een verhouding met de twee vrijgezellen, Janchi en Chamon, zonder dat hun man er vanaf weet. Op een doodnormale zondagmiddag lijkt er niks aan de hand te zijn, totdat Boeboe en Manchi zwaar verliezen. Ironisch gezien is het verliezende duo gevormd uit de twee bedrogen mannen.

Voor alle geïnteresseerden is dit boek het echt waard om je tijd mee te verdoezelen. Arion begint gemakkelijk en hoe het (eigenlijk) hoort: bij het begin. Voor kennismaking met de personages geeft Arion je vooraf een gedetailleerde beschrijving, zonder dat de lezer zijn interesse verliest door langdradigheid. Elk personage heeft andere karaktereigenschappen waardoor het eenvoudig is om met een van deze personen mee te leven. Dat wekt emotionele spanning op, je wilt immers weten hoe het met hem afloopt. Als er verder gelezen wordt, is het mogelijk dat je voorkeur naar personage verandert. Velen zullen Manchi in het begin minachten, omdat hij zijn vrouw slecht behandeld. Later, tijdens het dominospel, zijn zijn gevoelens uiterst herkenbaar: “Maar, verdomme, als hij naging hoe vaak ze deze middag verloren, terwijl hij soms toch juwélen van stenen had, dan kon hij toch ook niet zeggen, dat het aan de sténen lag! Waar lag het dan wel aan?” (bladzijde 296).

De morele normen en waarden worden streng aangesproken in het boek, wat leidt tot emotionele hechting met niet alleen de mannen, maar ook de echtgenotes. Nadat Manchi ontdekt heeft dat zijn vrouw overspel heeft gepleegd met een jonge rechter, laat hij haar dagelijks vijf gulden betalen, het bedrag van een inlandse hoer. Ondanks het feit dat Solema in Europa heeft gestudeerd komt ze niet voor zichzelf op, wat je als lezer wel aanmoedigt. Dan is er ook nog Nora, die zichzelf verkoopt om haar vele kinderen te kunnen onderhouden. Boeboe is namelijk erg lui en zijn verdiensten als taxichauffeur geeft hij al snel aan zichzelf uit. “Nora werd schoonmaakster op het vliegveld en hun gezin, dat toen uit negen kinderen bestond, draaide. Hij, Boeboe Fiel, kreeg in het ziekenhuis alles wat hij nodig had, maar na een tijd kwam hij te horen, dat Nora het met een douanebeambte van het vliegveld hield. Het geld dat ze had, kwam dus niet alleen van haar werk als schoonmaakster.” (bladzijde 283). Overspel en getrouwd zijn met een prostituee zijn hedendaags pijnlijke onderwerpen, maar in deze context laat Arion goed zien dat Nora het uit uiterste noodzaak doet. 

Voor de onwetende lezer is het wellicht ook interessant om te weten, dat het boek als zeer realistisch beschouwd kan worden. Domino is in Nederland een onpopulair kinderspelletje, maar in Curacao, waar het verhaal zich afspeelt, wordt het uiterst fanatiek gespeeld. Wat de lezer vast ook onwaarschijnlijk vindt, is dat zelfs een geheel voetbalspel wordt gestaakt zodat men naar het dominospel komt kijken. Aangezien Curacao maar een klein land is worden ‘once in a lifetime’ gebeurtenissen snel aangelokt. Het gehele boek had zonder toeval geen fictie hoeven zijn. Als je eraan denkt is alles wat beschreven wordt reëel, ook het feit dat Manchi op een heuvel woont. In het boek wordt duidelijk beschreven dan Manchi streeft naar status en aanzien. Dat is de reden waarom hij zijn vrouw niet kwijt wilt raken, zij heeft immers gestudeerd. In Curacao is het leven op een heuvel symbolisch; het geeft status en aanzien, precies waar Manchi naar streeft. Wat ook symbolisch is, is dat Arion ervoor heeft gezorgd dat het lezen van ‘Dubbelspel’ in totaal twaalf uur duurt. Het verhaal speelt zich in het geheel af op een dag, van zonsopgang tot -ondergang. Een dag op Curacao is in totaal ook twaalf uur. De lezer heeft dus mentaal een hele zondag in Curacao doorbracht. 

Zo zie je maar dat boek veel meer waarde heeft dan je aanvankelijk dacht. Er wordt niet alleen op emoties, symbolisme en morele normen en waarden ingegaan, maar ook in de politiek. Het was de intentie van Arion om ook zijn politieke standpunt in het boek te verwerken, aangezien daar veel discussies over waren toen hij het boek schreef. Omdat Curacao een kolonie was van Nederland, verwacht je dat dit een rol zou spelen. Arion: “'Nederland, de kolonisator, is irrelevant in het boek. Ik had niets met Nederland te maken en nu nog niet!”. Arions standpunt is in het boek erg duidelijk geworden. In slechts één alinea komt er iets kenmerkends van Nederland voor. Als Nora naar Solema gaat om geld, kijkt een Nederlander haar na. Ze blijkt echter geen interesse te tonen. 

Hiermee heeft Arion nog een intentie behaald. Hij wilde ‘de lagere klasse literair introduceren, interesse opbrengen voor de minder gefortuneerden’. Door alle focus te leggen op de vier heren en hun omgeving is er geen enkel welvarend personage te herkennen. Uiteraard is de ene personage minder welvarend dan de ander, maar hiermee wordt de wanhoop van Nora realistischer. 

Al met al is ‘Dubbelspel’ een machtig verhaal waar Arion trots op mag zijn, en dat is hij ook! Al van begin af aan wist hij dat het een goed boek was. Wellicht heeft hij dit te danken aan zijn strategie: “'Je moet de taal waarin de burger zich lekker voelt afbreken. Je moet hem zich niet vertrouwd laten voelen, omdat hij jouw boodschap niet wil laten overkomen.”

Samenvatting 

Over Frank Martinus Arion

Bronnen van recensies en citaten

Auteur onbekend / Heimwee naar broeierig Curacao / Dagblad van het Noorden in:

http://thuis.nbdbiblion.nl/IndexJs?#2_S_dubbelspel / 20-10-2006

J. van Galen / Politieke Dubbelspel / De Groene Amsterdammer  in: http://thuis.nbdbiblion.nl/IndexJs?#2_S_dubbelspel / 20-10-2006

W. Roggeman / Van der Hoogtprijs voor Frank Martinus Arion / De Nieuwe Gazet in: http://thuis.nbdbiblion.nl/IndexJs?#2_S_dubbelspel / 17-06-1974

H. Leys / Curacao vertelt / De Standaard in: http://thuis.nbdbiblion.nl/IndexJs?#2_S_dubbelspel / 12-04-1974

M. Ferguson / Martinus Arion laat posities van bovenaf bezien / Het Vaderland in: http://thuis.nbdbiblion.nl/IndexJs?#2_S_dubbelspel / 05-10-1973

H. Pos / Dubbelspel : vol vitaliteit : leven op Curaqao goed beschreven in de eerste roman van Frank Martinus Arion / Het Parool in: http://thuis.nbdbiblion.nl/IndexJs?#2_S_dubbelspel / 11-08-1973