Karakter, Ferdinand Bordewijk

Inhoudelijk verslag
Jacob Willem Katadreuffe werd geboren toen zijn achttienjarige moeder, Jacoba Katadreuffe, een verhouding kreeg met A.B. Dreverhaven. Ondanks het feit dat Dreverhaver zijn moeder een huwelijk een financiële steun aanbood,  wilde zij niet erkennen dat hij de vader van haar zoon is. Een onecht kind werd in deze tijd als schandelijk gezien, maar iedereen vond Jacoba een fatsoenlijke vrouw, niet wetende dat zij zelf besloot niet te trouwen. Jacob groeide op in een arme wijk. Hij bleef nog lang bij zijn moeder wonen, aangezien hij geen goede baan had om voor zichzelf te zorgen. Uiteindelijk kocht Jacob een sigarenwinkel, waarvoor hij geld bij de bank leende. Hij wist niet dat zijn vader daar deurwaarder is. Hij gaat snel failliet en houdt een grote schuld over, waardoor hij weer bij zijn moeder moet wonen. Hij moet naar een advocaten- en rechtskantoor voor het faillissement. Omdat Jacob geen waardevolle bezittingen heeft, worden de kosten opgeheven. Na dit bezoek krijgt hij een levensdoel: advocaat worden. Echter komt hij erachter dat zijn vader in hetzelfde kantoor werkt. Dreverhaven vraagt telkens zijn faillissement aan. Hij maakt namelijk geen uitzondering voor zijn zoon. Hij beschouwt hem gelijk als de rest, omdat hij nooit de kans heeft gekregen om zijn vader te zijn.

Over F. Bordewijk (1884-1965)
Bordewijk is geboren in Amsterdam, onder de naam Ferdinand Johan Wilhelm Christiaan Karel Emiel Bordewijk. Dit is een hele mond vol, dus het is niet apart dat hij later zijn reeks voornamen wettelijk heeft veranderd naar: Ferdinand. Hij verhuisde op tienjarige leeftijd naar Den Haag. Na vele verhuizingen keerden hij en zijn gezin toch steeds terug naar Den Haag. Er is een gerucht dat Ferdinands vader na hun zoveelste verhuizing zei: "Volgens mij heb ik hier al eens gewoond."

Toen Bordewijk het voortgezet onderwijs had afgerond, ging hij rechten studeren in Leiden. Met deze studie kan Bordewijk prachtig meeleven met de hoofdpersoon uit 'Karakter'. Hij weet zelf hoe het er in de advocatenwereld aan toe gaat, en dat kan hij prachtig verwoorden.

Zijn woonplaatsen hebben duidelijk invloed gehad op zijn schrijfcarrière. Zo heeft het advocatenkantoor waar hij werkte in Rotterdam hem geïnspireerd voor het boek 'Karakter'. Later, van 1919 tot 1920, was hij ook in Rotterdam docent in handelsrecht. Deze handelsschool vormde de omgeving in zijn roman 'Bint'. De terugkerende persoonlijke motieven zijn opmerkelijk, aangezien Bordewijk zijn werk en privéleven sterk scheidde.

Bordewijk schreef verschillende werken onder de pseudoniemen 'Emile Mandeau' of 'Ton Ven'.

Interbellum
Bordewijk leefde in de periode tussen de twee wereldoorlogen. Deze periode begon bij de Vrede van Versailles in 1919 tot ongeveer 1933 toen Hitler aan de macht kwam. Het is duidelijk dat er in deze tijd veel politieke en economische onrust heerste. In de literatuur kwam er een nieuwe stroming; de 'Nieuwe Zakelijkheid'. Bordewijk schreef ook volgens deze stroming, wat is terug te zien in 'Karakter'. Bij deze stroming hoort een schrijfstijl met korte, beknopte zinnen. Details werden weggelaten.

Brief van Bordewijk naar Katadreuffe

Geachte J. Katadreuffe,

Nooit had ik gedacht dat ik zo over je zou schamen. De meeste mensen zijn trots op je, maar ik weet wat er in je hoofd speelt. Zelfs toen je vader de woorden uitsprak: "Laat de laatste Dreverhaven een Katadreuffe zijn." Iedereen is er positief over dat je je dromen hebt gevolgd. Ik weet het, maar je moet zelf ook weten, diep van binnen, dat je iedereen als een egoïstische schoft hebt gebruikt.

Het begon met je moeder, je lieve moeder. De vrouw die je leven gaf en niks van niemand aannam. Geen huwelijk, geen financiële steun en zelfs geen kraamhulp. De gesprekken tussen jullie lopen moeizaam, maar je verwijt jezelf niks. Aandacht schenken is aandacht krijgen. Jaren heb je als luie puber van haar centen geleefd, zelfs toen ze het zo zwaar had. Je moeder maakt haar uren, terwijl jij boeken zit te lezen. Als je dan eindelijk je eigen zaak begint, begin je haar te missen. Iedereen heeft medelijden met je, maar je bent gewoon niet gewend om je eigen problemen op te lossen. Zelfs toen jij dat arme jongetje sloeg heeft zij alles opgegeven om voor jou te verhuizen. Er zijn nog vele andere voorbeelden die ik kan opnoemen, waar jij onterecht de medelijden krijgt en je moeder de afkeuring.

Kan je je Lorna te George nog herinneren? Die lieve, domme meid, die zo veel sympathie voor je had? Haar had je ook gebruikt. Je kon het niet schelen dat ze weg was, maar daarna mis je haar weer. Zo behandelde je je moeder ook. Met pijn in haar hart nam ze ontslag van een mooie baan. Dat is jouw schuld.

Je weet zelf ook dat je een schande bent. Je hebt wat moois van je leven gemaakt, maar je lelijke persoonlijkheid zal je altijd blijven achtervolgen. Ik ga mijn tijd niet verspillen om het over al die anderen te hebben. Denk zelf maar aan al die mensen die je kwaad hebt gedaan, en hoop dat je 's avonds nog slapen kan. Gedenk ook je ouders, die altijd het beste voor je wilden. Het is schandelijk dat je hier pas achter kwam toen je het spaarbankboekje vond.

Getekend,
Ferdinand Bordewijk

Brief van Katadreuffe naar ...

Geachte heer/mevrouw,

Als u deze brief vindt, lucht het mijn hart op, ook al kan het zijn dat ik al in mijn graf lig. Met hoop voor de toekomst heb ik dit kistje met deze brief begraven. Niemand wilt mijn mening horen. Het is zelfs zo, dat als ik erover uit kom, dat mensen mij als schoft beschouwen.

Mijn naam is Jacob Willem Katadreuffe. Mijn achternaam komt van mijn ongehuwde moeder. Ik ben dus een bastaardkind. Mensen denken dat mijn moeder wel gehuwd is en mijn vader ons heeft verlaten. Dit is echter niet waar. Toen mijn moeder zwanger was koos ze er zelf voor niet met mijn vader te trouwen. Volgens velen heb ik de moed van mijn moeder, maar diep in mij voel ik grote angst en onzekerheid. Als mensen erachter komen dat ik een onecht kind ben, zal niemand mij meer aannemen. Ik ben arm geboren en zal dan nog armer sterven. Dit vind ik hoogstens belachelijk. Mijn moeder is een geliefde en inspirerende vrouw. In mijn ogen staat zij boven de Goden, omdat ze haar eigen keuzes kon maken en zichzelf tegen de regels kon verzetten. Ze heeft mij fatsoenlijk opgevoed. Ik ben gezond, slim en heb veel doorzettingsvermogen. Er is dus helemaal niks mis met mij. Ik hoop dat in de toekomst mensen realiseren dat ik net als iedereen een mens ben, niet een bastaard.

Verder is mijn wens voor de toekomst, dat iedereen een opleiding kan verkrijgen. Er mag geen onderscheid gemaakt worden in arm en rijk. Zoals ik al eerder heb genoemd, ben ik opgegroeid zonder veel geld te hebben. Ik had niet de mogelijkheden om te studeren, zonder enorme schulden eraan over te houden. De enige baan die ik kon krijgen, was als loopjongen. Hier had ik absoluut geen behoefte aan. Later, toen ik mijn eigen sigarenzaak begon, had ik te weinig kennis waardoor ik failliet ging. Maar geluk bij een ongeluk, dat faillissement was het beste dat me ooit is overkomen. Nadat ik naar het advocatenkantoor ben gegaan, ben ik hogerop gekomen. Ik begon klein, met typen en stenografie. Ik leerde snel, wat niet onopgemerkt was. Nu kan ik met trots zeggen dat ik advocaat ben. Dit bewijst weer, zonder vader en zonder goede opleiding, dat ik niet minder ben dan de rest. Iedereen is gelijk en moet daarom dezelfde kansen verkrijgen. Er zijn nog vele andere kinderen die kunnen bloeien tot iemand die een serieuze bijdrage kan leveren aan de maatschappij.

In een perfecte samenleving zie ik dat iedereen gelijk is, ongeacht zijn afkomst.

Met vriendelijke groet,
Jacob Katadreuffe


Bronnen
Auteur onbekend /  Ferdinand Bordewijk (Amsterdam 1884 - Den Haag 1965) / 2 juni 2014
Auteur onbekend / F. Bordewijk / 2 juni 2014
Auteur onbekend / Interbellum definitie en betekenis / 2 juni 2014